روز جهانی نوزاد نارس
روز جهانی نوزاد نارس
روز جهانی نوزاد نارس
آبانماه، همزمان با روز جهانی نوزاد نارس، فرصتی است برای افزایش آگاهی درباره اهمیت پیشگیری، مراقبت و حمایت از نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا میآیند.
نوزادان نارس به دلیل ناتوانی در تکامل کامل اندامها، بیشتر در معرض مشکلاتی مانند اختلال تنفسی، ناتوانی در حفظ دمای بدن، عفونت و مشکلات تغذیهای قرار دارند و به همین دلیل نیازمند مراقبت ویژه و رسیدگی فوری هستند.
مرکز بهداشت با هدف ارتقای سلامت مادر و نوزاد، بر مراقبتهای دوران بارداری، تشخیص بهموقع عوامل خطر، آموزش مادران، تغذیه مناسب و کاهش استرس بارداری تأکید میکند؛ زیرا بسیاری از موارد زایمان زودرس قابل پیشگیری هستند. علاوه بر این، توجه به مراقبتهای پس از تولد، تغذیه با شیر مادر، حمایت عاطفی خانواده و پیگیری رشد و تکامل نوزاد نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی نوزادان نارس دارد.
عوامل خطر زایمان نوزاد نارس
-
سابقه زایمان زودرس در بارداریهای قبلی
-
بارداری چندقلویی (دوقلو، سهقلو و …)
-
عفونتها بهویژه عفونت ادراری، عفونتهای واژینال و عفونتهای دهانی و دندانی
-
فشارخون بالا، پرهاکلامپسی یا دیابت بارداری
-
سن مادر کمتر از ۱۸ یا بیشتر از ۳۵ سال
-
مصرف سیگار، قلیان، الکل و مواد مخدر
-
استرس شدید و مشکلات روحیروانی درماننشده
-
کمخونی و سوءتغذیه مادر
-
فاصله کمتر از ۱۸ ماه بین بارداریها
-
مشکلات رحمی یا دهانه رحم مانند کوتاهی دهانه رحم، نارسایی سرویکس
-
رایحهدار بودن فعالیت شدید بدنی یا کارهای سنگین
-
عدم مراقبت دوران بارداری یا مراجعه دیرهنگام به مراکز سلامت
راههای پیشگیری از زایمان زودرس
-
مراجعه منظم به مراقبتهای دوران بارداری و انجام آزمایشها و سونوگرافیهای لازم
-
درمان سریع عفونتها (ادراری، واژینال و دهانی)
-
قطع مصرف دخانیات، الکل و مواد مخدر
-
تغذیه مناسب، مصرف مکملهای تجویزشده و پیشگیری از کمخونی
-
مدیریت بیماریهای زمینهای مثل فشارخون بالا و دیابت بارداری
-
کاهش استرس از طریق مشاوره، استراحت کافی و حمایت خانوادگی
-
فاصلهگذاری مناسب بین بارداریها (حداقل ۱۸ تا ۲۴ ماه)
-
اجتناب از کارهای سنگین، ایستادن طولانی و فعالیتهای پرخطر
-
در موارد پرخطر، استفاده از داروهای پیشگیرانه، سرکلاژ (دوختن دهانه رحم) یا تزریق پروژسترون طبق نظر پزشک
-
حفظ وزن مناسب پیش از بارداری و کنترل اضافه وزن در بارداری
این روز یادآور این پیام است که هر نوزاد—حتی کوچکترین آنها—شایسته بهترین شانس برای زندگی سالم است.
چندتا از مهم ترین نکات مراقبت از نوزاد نارس:
1) تنظیم دما و محیط
نوزادان نارس چربی کافی برای حفظ دما ندارند، بنابراین:
-
گرمای محیط باید ثابت باشد (معمولاً ۲۴–۲۶ درجه).
-
استفاده از انکوباتور یا لامپ گرمکن در بیمارستان ضروری است.
-
در خانه: اتاق بدون باد، لباس چندلایه سبک، کلاه نازک و جوراب.
-
لمس نوزاد باید با دست گرم انجام شود.
2) تغذیه صحیح
سیستم گوارشی و مکیدن در نوزاد نارس کامل نیست.
-
شیر مادر بهترین انتخاب است؛ حتی چند قطره آغوز بسیار ارزشمند است.
-
اگر نوزاد توان مکیدن ندارد، از گاوِج (سرنگ و لوله) یا شیشه مخصوص نوزادان نارس استفاده میشود.
-
تغذیه باید حجمی کم اما دفعات زیاد باشد.
-
علائم عدم تحمل شیر: استفراغ، اتساع شکم، بیقراری.
3) کنترل تنفس
نارسها بیشتر در معرض آپنه (وقفه تنفسی) هستند.
-
در NICU از مانیتور تنفسی استفاده میشود.
-
در خانه: به علائمی مثل آبی شدن لبها، بیحال شدن، تنفس سطحی حساس باشید.
-
خوابیدن به پشت برای کاهش خطر SIDS.
4) مراقبت پوستی
پوست نوزاد نارس بسیار نازک است.
-
محدود کردن حمامها به ۲–۳ بار در هفته.
-
استفاده از مرطوبکننده بدون عطر.
-
پرهیز از دستمال مرطوب معطر و صابون قوی.
5) پیشگیری از عفونت
سیستم ایمنی این نوزادان ضعیفتر است.
-
شستوشوی دستها قبل از هر تماس.
-
جلوگیری از تماس با افراد سرماخورده.
-
ضدعفونی مرتب سطوح پرتماس.
-
واکسیناسیون طبق برنامه پزشک و گاهی واکسن اضافی RSV (در برخی کشورها).
6) پیگیری رشد و ویزیتهای منظم
-
بررسی وزن: معمولاً باید هفتگی کنترل شود.
-
بررسی تکامل حرکتی، شنوایی و بینایی (نارسها مستعد رتینوپاتی هستند).
-
ویزیت منظم با نئوناتولوژیست یا پزشک کودکان.
7) برخورد صحیح با کولیک و ریفلاکس
در نوزادان نارس شایعتر است.
-
بعد از هر تغذیه، ۲۰–۳۰ دقیقه عمودی نگه دارید.
-
حجم شیر را یکباره زیاد نکنید.
-
خواب با شیب ۳۰ درجه فقط زیر نظر پزشک؛ باید استاندارد و امن باشد.
8) مراقبت عاطفی و تماس پوستی
-
کانگورو کر (تماس پوست با پوست) به بهبود تنفس، تنظیم دما، رشد و ایجاد پیوند عاطفی کمک میکند.
-
حتی چند دقیقه در روز نیز اثر مثبت دارد.
9) خواب ایمن
-
خوابیدن به پشت.
-
بدون بالش، پتوهای آزاد یا عروسک در تخت.
-
دما مناسب؛ نوزاد را زیاد نپوشانید (خطر SIDS).
10) توجه به علائم خطر
در صورت مشاهدهٔ موارد زیر فوراً به اورژانس مراجعه کنید:
-
دشواری تنفس، خرخر شدید یا وقفههای تنفسی
-
رنگپریدگی یا آبی شدن لبها
-
بیحالی یا گریه خیلی کمجان
-
تب یا کاهش دمای بدن
-
استفراغ مکرر یا شیر نخوردن ناگهانی
«آرزو میکنم فرشتهی کوچکتان هر روز قویتر از دیروز رشد کند و زندگیاش سرشار از عشق، آرامش و سلامتی باشد.»
نظر دهید